Żelazo i ferrytyna-jak to się je?

 
Jeżeli mówię żelazo, każdy z nas powie, że jest to część hemoglobiny, która odpowiedzialna jest za właściwe dostawy tlenu. Mało jednak osób wie, ze żelazo to istotny element procesów utleniających zachodzących w naszym organizmie, które w wyniku funkcjonowania enzymów dostarczają energii organizmowi (enzymy katalaza, peroksydaza). Dla nas żelazo jest też istotne z punktu widzenia jego obecności w mięśniach, jako mioglobina, która z kolei ma istotny wpływ na ich funkcjonowanie, w tym ich napięcie.

Czym jest ferrytyna? Jest to białko, które magazynuje jony żelaza Fe³⁺ ,w łatwo dostępnej i nieszkodliwej formie dla organizmu, przechowywane w wątrobie. Badanie jej stężenie zatem jest istotne z punktu widzenia zapasów żelaza.

Zatem pojawia się w takiej chwilii zawsze pytanie, po co robić badanie ferrytyny, kiedy możemy zrobić badanie żelaza?

Odpowiedzi są dwie. Po pierwsze żelazo występujące w organiźmie na poziomie około 4-6 gramów i jego obecność jest bardzo niestabilna, co wynika z procesu jego wchłaniania. Ferrytyny są zaś białkami, kórych poziom jest w miarę policzalny, gdyż są zapasem. Jego poziom zatem pozwala określić jak organizm funkcjonuje i czy jest sprawny (jak jest "natleniony") i czy odżywia się właściwie (wskaźnik anemii). Po drugie ferrytyna, tudzież jej duża ilość jest wskaźnikiem porcesów złych, takich jak stany zapalne, nowotworowe, "przeładowanie" żelazem oraz w niedokrwistościach hemolitycznych lub aplastycznych. Jak podają niektóre źródła z lat 90-tych, badania prowadzone wtedy z żelazem, pokazywały związek wysokiego poziomu żelaza z powstawaniem procesów nowotworowych wynikających z łączenia się jonów żelaza z nadtlenkiem wodoru. W ten sposób powstają wolne rodniki tlenu (a to już dla wszystkich czytających powinno być jasne z punktu widzenia DS). Redukcja wolnych rodników to efekt właściwej suplementacji organizmu witaminami E,C, beta-karotenem, glutationem, selenem, cytrynianami i flawonoidami.

Jakie wartości są prawidłowe? Dla dorosłych poziom ferrytyny w osoczu to:

• kobiety 10-200 μg/l
• mężczyźni 15-400 μg/l.

Prawidłowe stężenie żelaza w surowicy krwi^:

• wartość średnia
  • mężczyźni 21,8 μmol/L, 120 μg/dL
  • kobiety 18,5 μmol/L, 100 μg/dL
• wartość skrajna
  • mężczyźni 17,7 – 35,9 μmol/L, 90 – 200 μg/dL
  • kobiety 11,1 – 30,1 μmol/L, 60 – 170 μg/dL

DIETA (za onet.pl)

W produktach spożywczych pochodzenia roślinnego żelazo jest w postaci trudno przyswajalnej, niehemowej i jego przyswajanie dochodzi do 5%. Przyswajanie żelaza niehemowego poprawia się przy udziale kwasu askorbinowego i białka zwierzęcego. Na przykład przyswajanie żelaza z orzechów lub szpinaku, gdy zjadane są samodzielnie, wynosi tylko 1 do 2 procent, a w potrawach z mięsem lub witaminą C może zwiększyć się nawet pięciokrotnie.
Przyswajanie żelaza zmniejszają sole wapnia, fosforu, mleko, sery, herbata (tanina), kawa i fityniany znajdujące się w nasionach zbóż. Nadmiar w pokarmach jednego z takich pierwiastków jak wapń, cynk, mangan i żelazo powoduje blokowanie przyswajania innych pierwiastków tej grupy. Przyswajanie żelaza poprawia się przy wystąpieniu jego niedoborów w organizmie.
Zawartość żelaza w 100 gramach produktów spożywczych; wątroba wieprzowa smażona – 20 miligramów, drożdże piwne – 18 miligramów, grzyby suszone – 11 miligramów, kasza gryczana – 10,9 miligrama, kakao – 10,7 miligrama, soja – 8 miligramów, morele suszone – 7,8, żółtko jaja – 7,2 miligrama, wątroba – 6,6 miligrama, fasola – 6,5 miligrama, mąka pszenna – 3,9 miligrama, płatki owsiane – 3,9 – 4,5 miligrama, śliwki suszone – 3,9 miligrama, szpinak gotowany – 3 lub więcej miligramów, szynka wędzona – 2,5 miligrama, kura – 1,5 miligrama, groszek zielony – 1,9 miligrama, brokuły gotowane – 0,8 miligrama, maliny, jeżyny, porzeczki – 0,9 miligrama, ryż – 0,8 miligrama, winogrona, brzoskwinie – 0,8 miligrama, pomidory, cebula, kapusta, sałata, selery, banany, borówki – 0,6 miligrama, ryby (średnio) – 0,7 miligramy, mleko – 0,05 miligrama.

Definicje:

Beta-karoten, naturalny pomarańczowy barwnik, występujący w roślinach, który w organizmie ludzkim zostaje zamieniony w witaminę A. Przyjmowanie beta-karotenu jest bezpieczniejsze niż przyjmowanie witaminy A, gdyż jego nadmiar jest wydalany z kałem (przy nadmiernej podaży nie dochodzi więc do zatrucia witaminą A).

Glutation (C₁₀H₁₇O₆N₃S, glutamylocysteinyloglicyna, GSH), tripeptyd, składający się z reszt aminokwasowych kwasu glutaminowego, cysteiny i glicyny. Glutation występuje we wszystkich komórkach roślinnych i zwierzęcych.
Grupa tiolowa umożliwia wchodzenie glutationu w reakcje redoks (reakcja utleniania i redukcji, w trakcie której następuje przekazanie jednego lub więcej elektronów między atomami).
Dzięki wiązaniu γ-glutamylowemu glutation może brać udział w reakcjach aminoacylowania. Grupy karboksylowe uczestniczą w wiązaniu glutationu z peryksydazą glutationową, podczas reakcji rozkładu utleniaczy w organizmie – nadtlenków lipidów i nadtlenku wodoru. Antyutleniające działanie glutationu przejawia się również w odtwarzaniu grup tiolowych w białkach, w których uległy one utlenieniu do grup disiarczkowych lub sulfonowych.

Do poczytania: http://www.biomol.pl/pol/artykuly/zelazo