EDSA – spotkanie w Rzymie, czyli edukacja osób z zespołem Downa w Europie

Tegoroczne spotkanie EDSA było przygotowane jako “czas wymiany doświadczeń”. Każdy z uczestników prezentował “stan” swojego kraju w danej dziedzinie i kierunki zmian.

Dzisiaj chcę pokazać jako to jest z edukacją w poszczególnych krajach członkowskich EDSA i na co warto zwrócić szczególną uwagę. Niestety notatki z wystąpień krajów skandynawskich nie zapisały mi się i nie uwzględnię tych krajów w mojej relacji.

WŁOCHY

To była ta najważniejsza niespodzianka dla mnie podczas całego spotkania. Wiedziałem dużo o Hiszpanii, Irlandii, które wydawały się być naturalnym liderem wszystkich procesów, a edukacji w szczególności, a tu ciach WŁOCHY. Dlaczego?

Po pierwsze 100% dzieci z zespołem Downa jest objętych edukacją z tego 80% edukacją w szkołach masowych!

Po drugie system edukacji jest bardzo elastyczny, nieograniczony czasowo oraz bardzo “wspomagający” poprzez funkcjonowanie asystenów dla każdego dziecka!

Po trzecie nauczyciele są przygotowywani do roli nauczycieli DLA WSZYSTKICH. Dodatkowo prowadzony przez AIPD (Włoskie Stowarzyszenie Osób z ZD) programy doszkalające liderów pedagogicznych jak i dla rodziców dzieci z całego kraju zrobiły na mnie olbrzymie wrażenie!

HISZPANIA

System edukacji dzieci z ZD obejmuje 100% dzieci. Szkolnictwo masowe obejmuje znaczącą, choć nieokreśloną ilość dzieci. Co jest istotne kluczową rolę odgrywa tutaj PAŃSTWO ze swoim system wspierania jednostki. W HISZPANII wszystkie organizacje skupiające osoby z ZD otrzymują duże dotacje rządowe na prowadzenie działalności statutowej. Organizacja DOWN ESPANA skupiająca je pod jednym “parasolem” jest dotowana w taki sposób, że pozwala im  to na zatrudnianie profesjonalnych pracowników i w to bardzo rozbudowanych strukturach.

Efekt jest następujący:

1.Szkoła masowa dla osób z ZD jest otwarta bez względu na poziom komunikacji i IQ.

2.Każda osoba z ZD może mieć elastyczny program edukacyjny zarówno na poziomie szybkości jego realizacji jak i jego głębokości.

3.Osoby z ZD “sięgają” masowo do szkoły średniej. Jak mówi Beatrix Dyrektor Komunikacji z DOWN ESPANA, to kwestia czasu, gdy będą masowo uczestniczyć w zajęciach uniwersyteckich.

PORTUGALIA

Kolejny “południowy” kraj pomimo głębokich kłopotów ekonomicznych prowadzi bardzo zdecydowaną reformę edukacji w kierunku jej masowości i “włączeniowemu” charakterowi.

Podobnie jak w HISZPANII, portugalskie stowarzyszenie jest bardzo profesjonalną organizacją wspomaganą przez Państwo z centralnym ośrodkiem w Lizbonie i swoimi oddziałami w całym kraju. Prowadzą działania wspomagające rodziców i dzieci, ale w zakresie edukacji skupiają się na szkoleniu nauczycieli i asystentów edukacyjnych.

Cel PORTUGALII to 100% dzieci w szkołach masowych, gdy dzisiaj jest to około 75%. Tak jak to było pokazane, kluczowe elementy wspomagania dziecka w procesie edukacji to asystenci i zajęcia “wzmacniające” dla dzieci.Są to różnego rodzaju aktywności począwszy od budowania “wewnętrznej” siły dziecka by mogło podjąć wyzwanie edukacyjne, z drugiej strony są to typowe zajęcia wyrównawcze.

IRLANDIA

Do czasu tego spotkania to ten kraj był moim faworytem. W Irlandii edukacja jest powszechna przy dużym wsparciu asystentów. Dzisiaj to tutaj uczy się najwięcej osób w collegach (czyli naszych licencjatach) i to tutaj wydaje się, że osoby z ZD uzyskują najwięcej.

Jednak słuchając, to co robią WŁOCHY, HISZPANIA, PORTUGALIA zmieniłem zdanie. Wciąż najlepszy całościowy program włączania osób z ZD do życia ma Irlandia, ale to te wymienione wyżej kraje mają największy zbiór instrumentów i najszersze możliwości edukacyjne.

WIELKA BRYTANIA

Kraj w którym istnieje najlepszy ośrodek szkoleniowy dla pedagogów i nauczycieli w zakresie możliwości edukacyjnych osób z ZD wypadł dla mnie poniżej moich oczekiwań.

Pierwsza negatywna niespodzianka, podobnie jak w przypadku Irlandii, to fakt zajęcia się dzieckiem w ujęciu pedagogicznym dopiero w przedszkolu. Wczesna Interwencja jak i Wczesne Wspomaganie nie są traktowane jako coś koniecznego, stąd w dobrze funkcjonujących ośrodkach to jest, w innych tego nie ma.

Tutaj w przeciwieństwie od wcześniej wymienionych krajów organizacje wspierające ZD nie otrzymują powszechnych rządowych dotacji, stąd istnieją finansowe bariery w dostępie do logopedy, nauczyciela.

Kwestia Asystentów pomimo rozwiązań ustawowych nie jest aplikowana w każdym miejscu.

FRANCJA

We Francji edukacja osób z ZD jest masowa…ale jest to efekt ich niewielkie ilości (w ujęciu proporcjonalnym). Istnieją dwie organizacje wspomagające osoby z ZD. Jedna typu stowarzyszeniowego, druga jako CENTRUM BADAŃ NAD ZESPOŁEM DOWNA. Obie są dotowane przez rząd.

Efekt ich działań jest taki, że edukacja w wybranych miejscach, gdzie dzieci jest więcej jak Saint-Etienne  jest wręcz podporządkowana możliwością osób z ZD, gdy w pozostałych próbuje się włączać dzieci z ZD do edukacji masowej począwszy od 3 roku życia.

HOLANDIA,BELGIA (FLANDRIA)NIEMCY,SZWAJCARIA,AUSTRIA

Prezentacje tych krajów były niezwykle zbieżne w zakresie edukacji. Łączyły je następujące elementy:

1.Rządy wolą “poddać pełnej kontroli” dostatnie życie osób z ZD,  bez jakiegoś specjalnego stresu na edukację, pod warunkiem że rodzice “siedzą spokojnie”.

Co to oznacza?  Edukacja jest silnie związana z edukacją specjalną, z tym że jeżeli rodzic chce może posłać dzieci do szkół masowych, ale musi wtedy zaakceptować dużo niższy poziom finansowego wsparcia przez Państwo.

2.W przypadku edukacji specjalnej system ukierunkowany jest na zdobycie podstawowej wiedzy ogólnej, a przede wszystkim skupia się na wiedzy zawodowej.

3.W edukacji masowej realizowane są programy elastycznego programowo kształcenia, które wymagają wielu uzgodnień indywidualnych. Ogólny szkic tych działań jest bardzo skomplikowany, ale efekty są bardzo ciekawe i rozwijające.

CHORWACJA,KOSOWO,MACEDONIA,SŁOWENIA

W krajach tych jak i w Polsce do niedawna nie było dyskusji nad edukacją inną niż specjalna. Jednak w ciągu dosłownie ostatnich 3 lat wszystko się zmieniło. Edukacja PRZEDSZKOLNA I W ZAKRESIE SZKÓŁ PODSTAWOWYCH jest kształtowana według wzorów włoskich (WŁOCHY bardzo mocno wspierają te kraje). Niemalże wszystkie dzieci idą do szkół masowych z pomocą asystentów. Dzięki pomocy przedakcesyjnej i unijnej wydawane są tłumaczenia podręczników amerykańskich, angielskich i włoskich specjalnie przygotowanych dla osób z ZD. Co jest najbardziej budujące, to fakt że kraje te budują system obejmujący cały kraj,  a nie tylko stolicę kraju.

CZECHY, SŁOWACJA,RUMUNIA

Według mówców z tych krajów wyszły one z jeszcze większej traumy czasów komunistycznych niż my POLSKA, gdyż jeszcze dwa-trzy lata temu spotykano się tam z przymusową instytualizacją dzieci z ZD. Dzisiaj w krajach tych mówi się o blisko 40% udziale szkół masowych w edukacji, a Liana z Rumuni wręcz mówi o szerokim programie włączenia osób z ZD do edukacji ponadgimnazjalnej i wyższej.

Inaczej opisywał swoją sytuację przedstawiciel Czech, który nadmienił, ze Czechy tak jak Francja, mają najwyższy poziom aborcji płodów z ZD w Europie (blisko 96%) stąd ich problem jest mocno zindywidualizowany, gdyż nie można mówić o jakimś systemie dla kilku osób. Radzą sobie jednak poprzez włączanie dzieci do programów edukacji masowych opartych na ustaleniach między rodzicami a dyrekcją szkoły, przedszkola.

UKRAINA,ROSJA

Przedstawiciele obu krajów podkreślali jedno:

SKOŃCZYŁY SIĘ CZASY ODDAWANIA DZIECI DO DOMÓW DZIECKA

RODZICE CHCĄ I SĄ GOTOWI WYCHOWYWAĆ SWOJE DZIECI W DOMU.

Dla nich zaczyna się nowa era.